Odessa şehrinin mimari anlamda en güzel binalarının çevresinde yer aldığı Primorsky Bulvarı süresince kestane, çınar ve ıhlamur ağaçlarının mis kokuları eşliğinde gezinebilirsiniz. Bu keyifli gezinti maalesef çok da uzun sürmüyor çünkü bu meşhur bulvar yalnızca yarım kilometre uzunluğunda. Yine de boydan boya dolaşmak hem doğal bununla birlikte mimari yapıları görmek ve eşsiz fotoğraflar çekmek için en güzel deneyimlerden bir tanesi oluyor. Primorsky Bulvarı’nda dolaşırken yakın çevrede göreceğiniz öteki yapıt ve yapılar ise şu şekilde: Catherine Anıtı, İstanbul Parkı, Yunan Parkı, Belvedere Kolonları, Vorontsov Sarayı, Kaçakçılık Müzesi, Odessa Arkeoloji Müzesi olarak sıralanıyor.

Odessa’nın uzun caddeleri, ferah bulvar ve meydanları meşhurdur. Bunlar arasında öne çıkanlardan bir tanesi de Primorsky Bulvarı’dır. Tam bir açıkhava müzesi özelliği taşıyan bulvar mimarisiyle görsel şölen yaratan Eski Borsa Binası ile başlayan Primorsky Bulvarı süresince harika manzaralara tanıklık edebilirsiniz

Tıpkı Deribasovskaya Caddesi benzer biçimde burası da Odessa’nın kalbi olarak tanımlanan yerlerinden bir tanesidir. Odessa gezilecek yerleri burayı gezmeden tam anlamıyla gezip görmüş saymanız mümkün değildir

Bulvarda meydana getirdiğinız gezinti ile Odessa şehrinin ilk başkanı olan Duke de Richelieu Heykeli sizi karşılıyor. Peşinden gezinizi Potemkin Merdivenleri’ne doğru sürdürebiliyorsunuz. Araç trafiğine kapalı olması buraya daha da güzellik katan özelliklerinden bir tanesi. Burada yarım saat – bir saat arası yürüyüş yapabilir yada parkta kısa soluklanma molaları verebilirsiniz.

Odessa Arkeoloji Müzesi, 1997 senesinden beri yalnızca bir müze olarak değil bunun yanında şimal Karadeniz bölgesinde ilkel camianın arkeolojisine ve Orta Çağ tarihinin arkeolojisine yönelik bilimsel araştırma enstitüsü olarak işlev görüyor. Müzedeki koleksiyonların yelpazesi fazlaca geniş. Karadeniz coğrafyasından Mısır ve Yunan eserlerine dek varlıklı bir seçki sizleri bekliyor.

Odessa, müzeleriyle bilinen bir kenttir. Eğer arkeolojiye merakınız var ise bu şehirde sizi mutlu edecek bir çok alternatif bulunuyor. Bunların başında gelen Odessa Arkeoloji Müzesi, Ukrayna'nın en eski arkeoloji müzelerinden biridir. 1825 senesinde kurulan müzenin mevcut binası 1883 senesinde tamamlandı.

Odessa arkeoloji müzesinin 160 bin'den fazla koleksiyonu vardır. şimal Karadeniz arkeolojik buluntuları, Eski Mısır lahitlerinin Ukrayna'daki en büyük koleksiyonu, hiyeroglif taş plakalar ve papirüs parçaları, Eski Yunan ve Eski Roma sergileri müzede bulunanların sadece bir kısmıdır.

Odessa Arkeoloji müzesi'nin zengin ve kapsamlı koleksiyonunda öne çıkan başlıklardan biri de madalyonlar. Müzede antik Yunan ve Roma'dan başlayarak Kiev ve Rus İmparatorluğu'na pek çok uygarlıktan madalyon örneklerini incelemek mümkün. Müzenin güçlü olduğu bir öteki koleksiyonsa sikkeler. Yine antik uygarlıklardan başlayarak Kiev ve Rus İmparatorluklarına, Ramonovlar Handeanlıklarına dek pek çok sikkeyi burada görebiliyorsunuz. Müzede sayısı 50.000 geneç sikke ve para mevcut olduğu söyleniyor.

Odessa kentinin ilk ve en mühüm katedrali olan ve aynı zamanda ortodokslar için çok büyük manevi değeri olan Transfigürasyon Katedrali, 1794'te Gavril Bănulescu-Bodoni tarafından kuruldu. İnşaat, programın birkaç yıl arkasında kaldı ve Yeni Rusya'nın yeni valisi olan Armand-Emmanuel de Vignerot du Plessis, Duc de Richelieu, yapıyı tamamlamak için İtalyan mimar Francesco Frappoli'yi istihdam etti.

Odessa'daki Transfigürasyon Katedrali, Ukrayna'nın Odessa kentindeki Ortodoks Katedrali olup, Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne aittir ve Moskova Patrikhanesi’ne bağlıdır. Katedral içerisinde Odessa için önemli bir isim olan Vorontsov'a ilişik eşyalar ve eserler de bulunmaktadır. Transfigürasyon dönüşüm, başkalaşım anlamındadır ve buradaki vurgu dini bağlamda dönüşümden geçmekle ilgilidir

Odessa Transfigürasyon Katedrali, 1808'de Yeni Rusya'nın ana kilisesi olmuş ve XIX. Yüzyılda sürekli genişletilmiştir. Çan kulesi, 1825-1837 yılları arasında inşa edildi ve yemekhane, birkaç yıl sonra ana kiliseye bağlandı. Günümüzde hazırlanan bir elektronik sistemle çanın 99 elektornik ezgi çalabilen bir yapıya haiz. Dini bayramlarda ve mukaddes günlerde bu çandan bir tür merasim kapsamında faydalanılmaktadır. İç mekan polikrom mermer kaplıydı ve simgeler de mermerden yapılmıştır.

Tarihi Belvedere Kolonları Odessa’nın merkezi iki noktası olan Potemkin Merdivenleri ve Odessa Limanı arasında yer alıyor. Yapılışı XIX. Yy.’a dayanan kolonlar ‘Helenistik Mimari’ özelliği taşıyor. Etrafındaki öteki önemli mekanlar sayesinde kalabalığın yoğunlaştığı alanlardan bir tanesi olan Belvedere Kolonları özellikle fotoğraf çekilmek için tercih ediliyor.

Odessa’nın diğer bölgelerine kıyasla birazcık daha sakin konumda yer alan Tarihi Odessa Belvedere Kolonları turlar kapsamında da çoğu zaman dinlenme alanı olarak tercih ediliyor. Çevresinde herhangi bir izahat olmadığı için kolonların ne olduğu ne amaçla yapıldığı pek anlaşılmıyor.

Odessa Tarihi Belvedere Kolonları meşhur Primorsky Bulvarı sonundaki Vorontsov Sarayı’nın tam karşısında yer ediniyor. Belvedere Kolonları’na dair farklı bir hikâye bulunmasa da sarayın tam karşısında yer alması, Eski Yunan dönemi’nden kalma havasındaki mimarisi yardımıyla ilgi çekici hale gelmiş. Belvedere Kolonları ve Vorontsov Sarayı aynı dönemde inşa edilmiş.

Odessa katakombları, çok fazla gizem ve efsaneye kapılmış bir olgudur. Bunlar çeşitli köken ve amaçların yeraltı geçitleridir. Odessa katakomblar’un çoğu, kentin yapımı için bir taş çıkarmış olan eski maden ocaklarıdır. Ayrıca, Odessa katakomblar drenaj tünelleri, çeşitli amaçlar için antik mahzenler, askeri sığınaklar, esrarlı yeraltı geçitleri ve gerçek naturel mağaralar her türlü içerir. Farklı kökenlerdeki yeraltı boşluklarının iç içe geçtiğini idrak etmek, bazen Odessa halkı için bile zor. Zindanlar, şehrin hayatının eski dönemlerinin ilginç izlerini kendileri saklıyorlar. Ve katakomblar’taki varlığı, izlenimleri unutmuyor.

II. Dünya harbi esnasında Katakomblar partizanlar için barınak olmuş. Tüm gizli saklı operasyon katakomblardan yönetiliyormuş. Her bir bölümde yaklaşık 45-70 fert barınabiliyormuş. Toplam 3 kattan oluşuyor. 5 farklı partizan grubu varmış o dönemde. Burada yaşanır mı diye soruyor insan kendisine... Yataklar taş üzerine döşenmiş yapraklardan yapılmış, averaj 13 aşama sıcaklığı fakat rutubet ve rutubet çok fazla. Islak olan bir şey hemen küfleniyor. Karanlık olması da cabası. Mesela mutfakta yemek yapıyorlar fakat dumanı direkt oradan yukarıya vermiyorlar. Çünkü düşman sızan dumandan izlerini bulabileceğinden, dumanı metrelerce ileriden dışarı çıkacak şekilde bir yapı yapmışlar. Dışarıda da dumanın çıktığı yere kaya koymuşlar ki, duman çıkarken iyice dağılsın ve sis zannedilsin diye.

Son zamanlarda yeni tüneller keşfedildi. Bu tünellerin içinde yüzyıllık gazeteler, devrim öncesi gaz lambaları ve çarlık döneminden kalma paralar bulunmuş oldu. Yeni keşfedilen ve onlarca yıl dokunulmamış bu nesneler Odessa’nın bu derin, karanlık ve uzun tünellerinin çoktan unutulmuş sakinlerine aitti.

1. Koleraya karşı beyazlatıcı tozun antiseptik olarak dünyada ilk defa Odessa'da kullanıldı. (1829)

2. Rus imparatorluğu içerisinde kanalizasyon sistemini ilk defa kullanan şehir Odessadır. (1877)

3. Tam olarak 7 dil bilen Odessa'nın ilk belediye başkanı ve bundan dolyaı Maltadan haç aldı.

4. 1990 yılları'nın sonlarına doğru Odessa'da genç hırsız adayları için okul bulunuyordu.

5. Şehrin altında toplam uzunluğu 2500 km yi bulan gizli labirentler bulunmaktadır.

6. Rus İmparatorluğu zamanında sokaklarda ilk araba kullanılan şehirdir.

7. 1837 yılı itibari ile 47 büyük caddeden oluşan odessa aynı zamanda nüfus olarak da Rus İmparatorluğunun en kalabalık 4. kentiydi.

8. Odessa'da normal trafik akışı sağdan olmasında rağmen bazı caddelerinde sol şeritten de akış vardır. (Ör: İtalyan Bulvarı ve Vysoky Lane)

9. Odessa, adını buraya yerleşmiş olan Yunan kolonisi Odessos'tan almaktadır.

10. Rus İmparatorluğu içerisinde yolları asfaltlanan ilk şehir Odessa oldu.

1794 senesinde Ruslar tarafından ele geçirildikten sonra, Hacıbey isminin kullanımına son verilerek Odessa (Ukraynaca: Одеса; Rusça: Одесса; Rumence: Odesa; Kırım Tatarcası: Ades) adını vermişlerdir. Odessa'da halen çok az miktarda da olsa Yerli Türkler ve Tatar Türkleri yaşıyor. Şehrin önde gelen ilçesinin ismi Tahirova da Türkler tarafından kurulduğu rivayet edilir.

Odessa'da eski gümrük binası gibi Osmanlıdan kalan çok az da olsa bazı binalar bulunmaktadır. Osmanlı Devleti'nin kuzeyde yaşamış olan Müslümanları, Hac ibadeti için Mekke ve Medine'ye götürdüğü en önemli uğrak merkezidir. Osmanlı döneminden sonra 19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyıl başlarında da Rusya topraklarında yaşayan Müslümanların Hac'ca gitmek için toplanma noktası haline gelmiştir. Ukrayna'nın ve aynı zamanda Karadeniz'in en önemli liman kentidir.

II. Dünya Savaşı esnasında nazi Almanyası tarafından Rumenlere hediye olarak verilen Odessa şehiri Rumenler tarafından Antonucescu olarak yeniden adlandırılmıştır.

Odessa, Ukrayna'nın nüfus bakımından 4. en kalabalık şehridir. Karadeniz'in kuzeybatı kıyısında yer alan önemli bir turizm kenti olan Odessa, aynı zamanda karadenizin en önemli liman ve ulaşım merkezidir. Odessa, Odessa Oblastı’nın idari merkezi ve çok halklı bir kültür merkezidir. Odessa'ya bazen "Karadeniz'in incisi", "Güney Sermayesi" ve "Güney Palmyra" olarak da isimlendirilir.